Tlenoterapia hiperbaryczna – jak działa HBOT i komu naprawdę pomaga

Tlenoterapia hiperbaryczna, znana również jako HBOT (Hyperbaric Oxygen Therapy), to metoda leczenia wykorzystująca czysty tlen w warunkach podwyższonego ciśnienia. Choć przez wiele lat była zarezerwowana głównie dla nurków i ofiar zatruć tlenkiem węgla, dziś znajduje coraz szersze zastosowanie w medycynie klinicznej i regeneracyjnej. Terapia w komorze hiperbarycznej budzi rosnące zainteresowanie pacjentów szukających alternatywnych sposobów wspomagania leczenia ran, chorób neurologicznych czy zaburzeń metabolicznych.

Na czym polega tlenoterapia hiperbaryczna

Podstawą działania tlenoterapii hiperbarycznej jest oddychanie czystym tlenem (blisko 100%) w szczelnie zamkniętej komorze, w której panuje ciśnienie wyższe niż atmosferyczne – zazwyczaj od 1,5 do 3 atmosfer absolutnych (ATA). W takich warunkach cząsteczki tlenu rozpuszczają się w osoczu krwi w znacznie większym stężeniu niż w normalnym oddychaniu. Zwiększona ilość tlenu we krwi pozwala lepiej dotlenić tkanki, które na co dzień mają ograniczony dopływ krwi, np. w wyniku niedokrwienia, urazu czy stanów zapalnych.

Podczas sesji pacjent znajduje się w specjalnej komorze hiperbarycznej – jedno- lub wieloosobowej – w pozycji siedzącej lub leżącej. Wnętrze komory jest stale monitorowane, a przebieg terapii kontrolowany przez personel medyczny. Standardowa sesja trwa od 60 do 120 minut, a pełen cykl może obejmować od kilku do kilkudziesięciu zabiegów w zależności od schorzenia.

Efektem zabiegu jest zwiększenie ilości rozpuszczonego tlenu w organizmie nawet kilkunastokrotnie. Dzięki temu tlen może przenikać do obszarów, które przy normalnym ciśnieniu są słabo ukrwione. To z kolei stymuluje procesy regeneracyjne, wspomaga gojenie tkanek i ogranicza rozwój bakterii beztlenowych.

Mechanizm działania HBOT w organizmie człowieka

Działanie HBOT opiera się na fizjologicznej reakcji organizmu na podwyższone ciśnienie i zwiększoną podaż tlenu. W warunkach hiperbarycznych dochodzi do szeregu procesów biochemicznych, które wspomagają naturalne mechanizmy naprawcze. W największym uproszczeniu – tlen staje się nie tylko środkiem transportu energii, ale i czynnikiem terapeutycznym.

Najważniejsze efekty działania HBOT to:

• Zwiększenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi, co umożliwia jego dyfuzję do tkanek niedotlenionych.

• Stymulacja angiogenezy, czyli tworzenia nowych naczyń krwionośnych, co przyspiesza regenerację tkanek.

• Zahamowanie obrzęków i stanów zapalnych dzięki wpływowi tlenu na cytokiny i mediatory zapalne.

• Wspomaganie pracy mitochondriów, co przekłada się na lepsze wykorzystanie energii w komórkach.

• Działanie bakteriobójcze wobec mikroorganizmów beztlenowych, które nie tolerują wysokich stężeń tlenu.

Z naukowego punktu widzenia, tlenoterapia hiperbaryczna wpływa również na ekspresję genów odpowiedzialnych za regenerację komórek, poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego i ogranicza stres oksydacyjny. Wszystkie te procesy sprawiają, że HBOT może być skutecznym narzędziem wspomagającym leczenie wielu chorób przewlekłych i pourazowych.

Wskazania medyczne i zastosowanie w terapii

Zakres zastosowania tlenoterapii hiperbarycznej jest niezwykle szeroki, ponieważ metoda ta oddziałuje na poziomie komórkowym, przyspieszając procesy naprawcze w całym organizmie. Współczesna medycyna wykorzystuje HBOT zarówno w leczeniu ostrych stanów zagrożenia życia, jak i w terapii schorzeń przewlekłych. Kluczowym czynnikiem decydującym o skuteczności jest odpowiedni dobór wskazań oraz właściwie dobrany protokół zabiegów.

Do najczęściej uznawanych wskazań należą:

• Zatrucia tlenkiem węgla, w tym również zatrucia dymem pożarowym. Wysokie stężenie tlenu w komorze hiperbarycznej przyspiesza eliminację tlenku węgla z hemoglobiny i zapobiega uszkodzeniom ośrodkowego układu nerwowego.

• Zespół dekompresyjny u nurków oraz choroba kesonowa. HBOT jest w tym przypadku leczeniem z wyboru, umożliwiającym szybkie usunięcie pęcherzyków gazu z krwi i tkanek.

• Trudno gojące się rany, w tym owrzodzenia cukrzycowe, odleżyny i rany pourazowe. Zwiększone dotlenienie tkanek pobudza angiogenezę i poprawia ukrwienie, co przyspiesza proces regeneracji.

• Martwica kości i tkanek miękkich – terapia wspomaga odbudowę struktur kostnych i ogranicza rozprzestrzenianie się infekcji beztlenowych.

• Uszkodzenia popromienne po radioterapii – HBOT wspiera odbudowę naczyń i poprawia elastyczność tkanek poddanych działaniu promieniowania.

• Infekcje bakteryjne, zwłaszcza te wywołane przez bakterie beztlenowe, takie jak Clostridium. Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu działa toksycznie na drobnoustroje, ograniczając rozwój infekcji.

Oprócz zastosowań klinicznych, coraz częściej mówi się o roli HBOT w medycynie sportowej i regeneracyjnej. Zawodowi sportowcy korzystają z tej metody, by skrócić czas rekonwalescencji po urazach i przeciążeniach. Istnieją również badania sugerujące potencjalne korzyści w leczeniu urazów mózgu, udarów, a nawet zaburzeń poznawczych w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych, choć te zastosowania wymagają dalszych potwierdzeń naukowych.

Przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne

Mimo że tlenoterapia hiperbaryczna jest uznawana za bezpieczną, istnieją sytuacje, w których nie powinna być stosowana lub wymaga szczególnej ostrożności. Każdy pacjent przed rozpoczęciem terapii powinien przejść dokładną kwalifikację lekarską, uwzględniającą zarówno choroby współistniejące, jak i stan ogólny organizmu.

Do głównych przeciwwskazań zalicza się:

• nieleczoną odmę opłucnową, która pod wpływem ciśnienia może doprowadzić do zagrażającej życiu sytuacji,

• ostre infekcje górnych dróg oddechowych, zatok czy ucha środkowego,

• niewyrównaną cukrzycę, w której ryzyko hipoglikemii może wzrosnąć w trakcie terapii,

• ciąże w pierwszym trymestrze, ze względu na niewystarczające dane dotyczące bezpieczeństwa,

• niekontrolowaną gorączkę i ciężkie choroby płuc.

Wśród możliwych działań niepożądanych najczęściej obserwuje się uczucie zatkanego ucha, wynikające z różnicy ciśnień, przejściowe bóle głowy oraz zmęczenie. Rzadziej mogą wystąpić drgawki spowodowane toksycznym działaniem tlenu przy zbyt długiej ekspozycji lub zbyt wysokim ciśnieniu. Niekiedy pojawia się również przejściowe pogorszenie widzenia (tzw. krótkowzroczność tlenowa), które jednak ustępuje po zakończeniu cyklu terapii.

Ważnym aspektem jest również kontrola jakości sprzętu i procedur bezpieczeństwa – komory hiperbaryczne muszą spełniać rygorystyczne normy, a cały proces powinien być prowadzony przez wykwalifikowany personel medyczny. Tylko wtedy HBOT stanowi bezpieczne i efektywne narzędzie terapeutyczne, które może realnie wspierać proces leczenia wielu chorób.

Więcej na stronie www: hiperbarycznalodz.pl – komora hiperbaryczna łódź

[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.